Czy wiesz, że mowa zależna w języku angielskim znacząco różni się od tej, którą znamy z języka polskiego? W angielskim podczas stosowania mowy zależnej następuje cofnięcie czasu o jeden stopień wstecz, co dla nas, Polaków, może być początkowo mylące.
Native speakerzy często używają reported speech w codziennych rozmowach, dlatego zrozumienie tej konstrukcji jest niezbędne do swobodnego posługiwania się językiem angielskim. Co więcej, mowa zależna regularnie pojawia się na egzaminach, więc jej opanowanie znacząco zwiększy nasze szanse na sukces.
W przeciwieństwie do polskiej gramatyki angielska mowa zależna wymaga nie tylko zmiany czasów gramatycznych, ale również przekształcenia zaimków osobowych oraz określeń czasu i miejsca. Dodatkowo, przekształcając pytania, należy zmienić strukturę zdania na oznajmującą, co stanowi kolejne wyzwanie.
W tym artykule szczegółowo wyjaśnimy zasady rządzące mową zależną w języku angielskim, przedstawimy praktyczne przykłady oraz podpowiemy, jak unikać najczęstszych błędów. Niezależnie od tego, czy dopiero zaczynasz naukę, czy chcesz uporządkować swoją wiedzę — ten przewodnik jest dla Ciebie!
Mowa zależna angielski – Czym jest i jak się różni od niezależnej?
Mowa zależna (reported speech) to sposób relacjonowania czyjejś wypowiedzi bez cytowania jej bezpośrednio. W angielskim, podobnie jak w polskim, stanowi ona formę zdania podrzędnego dopełnieniowego, gdzie orzeczeniem w zdaniu nadrzędnym jest czasownik oznaczający mówienie, np. „say”, „tell” czy „ask”.
Podczas gdy mowa niezależna (direct speech) przytacza dokładne słowa mówiącego i umieszcza je w cudzysłowie, mowa zależna koncentruje się bardziej na treści wypowiedzi niż na jej dokładnym brzmieniu. Porównajmy:
Mowa niezależna: „I am hungry,” said Tom. („Jestem głodny,” powiedział Tom.)
Mowa zależna: Tom said he was hungry. (Tom powiedział, że jest głodny.)
Jednakże kluczowa różnica między językiem polskim a angielskim polega na tym, że w języku polskim zdanie podrzędne występuje w swoim naturalnym czasie, natomiast w angielskim w mowie zależnej zdanie podrzędne zmienia czas według reguł następstwa czasów.
W praktyce oznacza to, że w języku angielskim musimy „cofnąć” czas gramatyczny o jeden wstecz. Na przykład, Present Simple zmienia się w Past Simple, a Present Continuous w Past Continuous. Ponadto w mowie zależnej angielskiej zmieniają się również zaimki osobowe oraz określenia czasu i miejsca.
Przede wszystkim należy pamiętać, że w angielskiej mowie zależnej pytania tracą swoją formę pytającą – zmieniamy szyk zdania na twierdzący i nie używamy znaków zapytania:
Mowa niezależna: „Where do you live?” she asked. („Gdzie mieszkasz?” zapytała.)
Mowa zależna: She asked me where I lived. (Zapytała mnie, gdzie mieszkam.)
W przeciwieństwie do mowy niezależnej, która zachowuje emocje i ton wypowiedzi, mowa zależna ma bardziej formalny i zdystansowany charakter. Dlatego też mowa niezależna jest częściej wykorzystywana w literaturze, opowiadaniach i relacjach prasowych, natomiast mowa zależna znajduje zastosowanie w tekstach akademickich, oficjalnych raportach i kontekstach formalnych.
Reproted speech – Zasady gramatyczne
Podstawową zasadą gramatyczną w mowie zależnej w angielskim jest tzw. następstwo czasów (backshift). Polega ono na cofnięciu czasu gramatycznego o jeden wstecz, gdy czasownik wprowadzający (say, tell, ask) jest w czasie przeszłym.
Oto jak zmieniają się poszczególne czasy:
- Present Simple → Past Simple
- Present Continuous → Past Continuous
- Present Perfect → Past Perfect
- Past Simple → Past Perfect
- Will → Would
- Can → Could
- May → Might
Na przykład: „I am studying” (Uczę się) zmienia się na „He said he was studying” (Powiedział, że się uczył).
Jednakże czasy Past Perfect, Could, Might, Would i Should nie zmieniają się w mowie zależnej. Ponadto, jeśli mówimy o faktach, które nadal są prawdziwe, możemy pozostawić czas bez zmian: „She said the Earth is round” (Powiedziała, że Ziemia jest okrągła).
Oprócz czasów zmianie ulegają również określenia czasu i miejsca:
- today → that day (dzisiaj → tamtego dnia)
- yesterday → the day before (wczoraj → dzień wcześniej)
- tomorrow → the next/following day (jutro → następnego dnia)
- here → there (tutaj → tam)
- this → that (to → tamto)
Również zaimki osobowe i dzierżawcze muszą zostać dostosowane do nowej perspektywy:
- I/my → he/she/they + his/her/their
- you/your → I/we + my/our (lub he/she/they + his/her/their)
W przypadku pytań w mowie zależnej struktura zdania zmienia się na twierdzącą: „Where do you live?” → She asked where I lived.
Wyrażając polecenia i prośby, używamy bezokolicznika z „to”: „Close the door!” → He told me to close the door. „Please help me.” → She asked me to help her.
Warto zapamiętać różnicę między say i tell – say nie wymaga dopełnienia, podczas gdy tell zawsze występuje z dopełnieniem: He said (that) he was tired vs. He told me (that) he was tired.
Zasady te mogą wydawać się skomplikowane, ale regularne ćwiczenia z mową zależną pomogą w opanowaniu tej struktury gramatycznej, niezbędnej do płynnej komunikacji w języku angielskim.
Sprawdź również: Konstrukcja ”Have something done”
Rodzaje zdań w mowie zależnej w angielskim
W angielskiej gramatyce wyróżniamy kilka typów zdań, które możemy przekształcić w mowę zależną. Każdy z nich wymaga nieco innego podejścia.
Zdania twierdzące
Zdania twierdzące w mowie zależnej tworzymy według schematu: podmiot + czasownik wprowadzający (said, told) + (that) + reszta zdania. Przykład:
- Mark: „I’m free tonight” → Mark told me that he’s free tonight
Zdania przeczące
W przypadku zdań przeczących struktura jest podobna, jednak czasownik w zdaniu podrzędnym występuje w formie przeczącej:
- Anna: „I don’t like reading books” → Anna said that she didn’t like reading books
Pytania
Pytania w angielskiej mowie zależnej dzielimy na dwa rodzaje:
- Pytania tak/nie (yes/no questions) – wprowadzamy je za pomocą „if” lub „whether”:
- „Are you coming?” → He asked if I was coming
- „Have you finished your homework?” → Mom asked me whether I had finished my homework
- Pytania szczegółowe (wh-questions) – zachowujemy słowo pytające, ale zmieniamy szyk na twierdzący:
- „Where do you live?” → He asked where I lived
- „How much homework do you have?” → Mom asked how much homework I had
Warto pamiętać, że pytania w mowie zależnej nie są już pytaniami – mają strukturę zdania oznajmującego i nie używamy znaku zapytania.
Polecenia i prośby
Przy raportowaniu poleceń i próśb stosujemy schemat: czasownik wprowadzający + dopełnienie + bezokolicznik (to-infinitive):
- „Stop smoking!” → The doctor told me to stop smoking
- „Could you please be quiet” → She asked me to be quiet
Dla poleceń negatywnych używamy „not to”:
- „Don’t move!” → The man warned us not to move
Sugestie
Sugestie można wyrażać na dwa sposoby:
- Używając „that” po czasowniku wprowadzającym: „Let’s study in the library” → He suggested that we study in the library
- Używając gerundium (-ing): „Let’s study in the library” → He suggested studying in the library
Znajomość różnych typów zdań w mowie zależnej po angielsku znacznie ułatwia tworzenie płynnych wypowiedzi i pomaga w zdawaniu egzaminów językowych.
Mowa zależna angielski – Wnioski
Podsumowując, mowa zależna w języku angielskim różni się znacząco od tej w języku polskim, przede wszystkim poprzez cofnięcie czasu gramatycznego. Opanowanie tej struktury wymaga praktyki, ale z pewnością jest niezbędne dla każdego, kto chce biegle posługiwać się językiem angielskim.
Niewątpliwie najważniejszą zasadą w mowie zależnej jest następstwo czasów oraz zmiana zaimków i określeń czasu. Podczas gdy w języku polskim zdanie podrzędne zachowuje swój oryginalny czas, w angielskim musimy cofnąć go o jeden wstecz. Podobnie pytania tracą swoją formę pytającą i przyjmują szyk zdania twierdzącego.
Na pierwszy rzut oka zasady te mogą wydawać się skomplikowane, jednak dzięki regularnym ćwiczeniom szybko staną się intuicyjne. Co więcej, znajomość mowy zależnej nie tylko ułatwi codzienną komunikację, ale również zwiększy nasze szanse na sukces na egzaminach językowych, gdzie ta konstrukcja pojawia się regularnie.
Pamiętajmy również o różnicach między czasownikami wprowadzającymi jak „say” i „tell” oraz o specyficznych strukturach dla różnych typów zdań – twierdzeń, pytań, poleceń czy sugestii. Dzięki temu nasza angielska mowa zależna będzie poprawna i naturalna.
Ostatecznie, praktyka czyni mistrza. Dlatego zachęcam do regularnego stosowania mowy zależnej w codziennych konwersacjach i ćwiczeniach. Z czasem przekonasz się, że ta początkowo trudna konstrukcja stanie się Twoim sprzymierzeńcem w efektywnej komunikacji po angielsku.
Jeśli chcesz skutecznie opanować mowę zależną w angielskim i inne kluczowe zagadnienia gramatyczne, dołącz do naszych kursów „Angielski dla dorosłych” lub „Angielski dla dzieci”
