Czas Present Perfect Continuous często sprawia trudności osobom uczącym się języka angielskiego, chociaż jest niezwykle przydatny w codziennej komunikacji. Ten czas gramatyczny pozwala nam opisać czynności, które rozpoczęły się w przeszłości i wciąż trwają lub właśnie się zakończyły.
W tym artykule przedstawimy dokładną budowę czasu present perfect continuous oraz wyjaśnimy, kiedy go używamy. Poznasz strukturę „podmiot + have/has + been + czasownik z końcówką -ing”, a także nauczysz się rozróżniać present perfect simple vs present perfect continuous. Dodatkowo pokażemy, jak prawidłowo stosować określniki czasu takie jak „for”, „since” czy „lately”, które często towarzyszą temu czasowi.
Niezależnie od tego, czy dopiero zaczynasz naukę na poziomie średniozaawansowanym, czy chcesz uporządkować swoją wiedzę, ten przewodnik pomoże ci zrozumieć i poprawnie stosować czas present perfect continuous w praktyce.
Czas Present Perfect Continuous – Budowa
Budowa czasu Present Perfect Continuous to połączenie czasu present perfect oraz formy ciągłej. Zrozumienie jego struktury jest kluczem do poprawnego stosowania tego czasu w praktyce.
Struktura zdania twierdzącego
Podstawowa formuła dla zdań twierdzących w czasie Present Perfect Continuous składa się z następujących elementów: podmiot + have/has + been + czasownik z końcówką -ing. Wybór między „have” a „has” zależy od osoby – używamy „has” w trzeciej osobie liczby pojedynczej (he, she, it), a „have” dla pozostałych osób.
Przykłady:
- I have been working all day.
- She has been studying for three hours.
- They have been waiting for the bus.
Forma „been” to imiesłów przeszły czasownika „be”, natomiast główny czasownik zawsze występuje w formie imiesłowu czasu teraźniejszego, czyli z końcówką -ing.
Jak tworzyć przeczenia w Present Perfect Continuous?
Aby utworzyć zdanie przeczące w czasie Present Perfect Continuous, wystarczy wstawić przeczenie „not” między pomocniczym czasownikiem „have/has” a „been”. Struktura wygląda następująco: podmiot + have/has + not + been + czasownik z końcówką -ing.
Przykłady:
- I have not been sleeping well lately.
- He has not been feeling dobrze.
- They have not been practicing their English.
Tworzenie pytań w czasie Present Perfect Continuous
W pytaniach następuje inwersja – czasownik pomocniczy „have” lub „has” stawiamy przed podmiotem. Formuła wygląda tak: Have/Has + podmiot + been + czasownik z końcówką -ing?
Przykłady:
- Have you been feeling well?
- Has she been talking to her mother?
- Have they been practicing their steps?
W przypadku pytań szczegółowych (rozpoczynających się od zaimków pytających) struktura wygląda następująco: zaimek pytający + have/has + podmiot + been + czasownik z końcówką -ing?
Przykłady:
- How long have you been waiting here?
- What has he been doing all day?
- Where have they been going after work?
Skrócone formy w czasie Present Perfect Continuous – kiedy i jak ich używać?
W mowie potocznej oraz w nieformalnym piśmie często stosuje się skrócone formy. Przykładowo, zamiast mówić „I have been”, mówimy „I’ve been”. Podobnie:
- „You have been” skraca się do „You’ve been”
- „He has been” do „He’s been”
- „She has been” do „She’s been”
- „We have been” do „We’ve been”
- „They have been” do „They’ve been”
Skróty są również używane w przeczeniach. Na przykład:
- „have not been” zamieniamy na „haven’t been”
- „has not been” na „hasn’t been”
Przykłady użycia skróconych form:
- I’ve been learning English for 5 years.
- She’s been swimming all morning.
- They haven’t been sleeping well.
Skrócone formy są szczególnie powszechne w codziennych rozmowach i nieformalnej korespondencji. W tekstach formalnych natomiast częściej używa się pełnych form.
Present Perfect Continuous – Kiedy używamy?
Present Perfect Continuous wykorzystujemy w trzech głównych sytuacjach, które pozwalają nam wyrazić różne aspekty czynności rozpoczętych w przeszłości.
Czynności trwające od przeszłości do teraz
Podstawowym zastosowaniem tego czasu są czynności, które rozpoczęły się w przeszłości i wciąż trwają w chwili mówienia. Kładziemy tutaj nacisk na ciągłość i czas trwania danej czynności. Często używamy wyrażeń określających czas z przyimkami „for” (przez) i „since” (od).
Przykłady:
- Uczę się hiszpańskiego od dwóch lat. (I’ve been learning Spanish for two years.)
- Oni mieszkają w Nowym Jorku od 2020 roku. (They’ve been living in New York since 2020.)
- Pracuję w tej firmie przez trzy lata. (I’ve been working at this company for three years.)
W tym przypadku interesuje nas przede wszystkim jak długo trwa dana czynność, a nie jej rezultat.
Czynności zakończone z widocznym skutkiem
Present Perfect Continuous stosujemy również do opisu czynności, które niedawno się zakończyły, ale ich skutki są widoczne lub odczuwalne w teraźniejszości. W tym przypadku nie używamy określników czasu.
Przykłady:
- Jestem zmęczony, ponieważ biegałem. (I’m tired because I’ve been running.)
- Płakała, dlatego ma czerwone oczy. (She has been crying, so her eyes are red.)
- Gotowaliśmy, więc kuchnia pięknie pachnie. (We’ve been cooking, and the kitchen smells delicious.)
Zauważ, że w tym przypadku sama czynność mogła się już zakończyć, ale jej skutki są nadal widoczne lub odczuwalne.
Czynności powtarzające się w ostatnim czasie
Kolejnym zastosowaniem jest opisanie powtarzających się czynności, które miały miejsce w niedawnej przeszłości. Często używamy tu określeń „recently” (ostatnio) lub „lately” (w ostatnim czasie).
- Dużo ćwiczyłem ostatnio. (I’ve been exercising a lot recently.)
- W ostatnim czasie często chodziłem do siłowni. (I’ve been going to the gym a lot recently.)
- Dzwonili do ciebie przez cały dzień. (They’ve been calling you all day.)
Present Perfect Continuous podkreśla tutaj powtarzalność działań w niedługim okresie czasu oraz fakt, że te działania mogą być kontynuowane w przyszłości. Natomiast w przypadku czynności jednorazowych lub zakończonych bez widocznych skutków, zazwyczaj używamy czasu Present Perfect Simple.
Poznaj również czasy: Present Simple, Present Continuous, Present Perfect, Past Simple,Past Continuous, Past Perfect i Past Perfect Continuous
Określniki czasu i ich rola w czasie Present Perfect Continuous
Czas present perfect continuous współpracuje z charakterystycznymi określnikami czasu, które pomagają precyzyjnie wyrazić, jak długo trwa dana czynność. Przyjrzyjmy się najważniejszym z nich.
For i since – jak ich używać
Określniki for i since to podstawowe wyrażenia używane z present perfect continuous, jednak pełnią różne funkcje:
- For używamy do określenia okresu czasu – wskazuje jak długo trwa czynność:
– I’ve been working at this company for two years. (Pracuję w tej firmie od dwóch lat.)
– We’ve been waiting for three hours. (Czekamy od trzech godzin.) - Since stosujemy do wskazania punktu początkowego czynności:
– I’ve been living in this apartment since 2015. (Mieszkam w tym mieszkaniu od 2015 roku.)
– He has been feeling ill since Monday. (Źle się czuje od poniedziałku.)
Warto pamiętać, że for łączy się z określeniami takimi jak: 5 minutes, 2 hours, days, months, years, a long time. Natomiast since występuje z konkretnymi punktami w czasie: since Christmas, since 10 o’clock, since lunch.
Recently i lately – różnice i przykłady
Określenia recently (ostatnio) i lately (w ostatnim czasie) są praktycznie synonimami w języku angielskim. Wskazują, że czynność rozpoczęła się niedawno i nadal trwa lub powtarzała się w niedalekiej przeszłości:
- I’ve been feeling tired lately. (Ostatnio czuję się zmęczony.)
- We’ve been going to the cinema a lot recently. (Ostatnio często chodzimy do kina.)
- She hasn’t been practicing the piano lately. (Ostatnio nie ćwiczyła gry na pianinie.)
Możemy je umieszczać zarówno na początku, jak i na końcu zdania.
How long, all day, the whole morning – inne typowe wyrażenia
Oprócz wymienionych określników, z present perfect continuous często występują:
- How long – używane w pytaniach o czas trwania:
– How long have you been waiting? (Jak długo czekasz?) - All day/night/morning – określenia całego okresu:
– I’ve been studying all day. (Uczę się cały dzień.)
– He’s been cooking the whole morning. (Gotuje cały poranek.)
Dodatkowo używamy wyrażeń takich jak: the whole week, this month, every day this week, czy the entire evening, które podkreślają ciągłość lub powtarzalność czynności w określonym czasie.
Czas present perfect continuous – Wnioski
Podsumowując, czas Present Perfect Continuous stanowi niezbędne narzędzie w komunikacji w języku angielskim. Dzięki niemu możemy precyzyjnie opisać czynności rozpoczęte w przeszłości, które albo nadal trwają, albo właśnie się zakończyły z widocznym skutkiem. Podstawowa struktura „podmiot + have/has + been + czasownik z końcówką -ing” pozwala nam tworzyć zdania twierdzące, przeczące oraz pytania.
Należy pamiętać, że Present Perfect Continuous używamy przede wszystkim w trzech głównych sytuacjach. Po pierwsze, gdy mówimy o czynnościach trwających od przeszłości do teraźniejszości. Po drugie, gdy opisujemy czynności niedawno zakończone, których skutki są nadal widoczne. Po trzecie, gdy odnosimy się do powtarzających się czynności w ostatnim czasie.
Warto również zapamiętać kluczową różnicę między Present Perfect Simple a Present Perfect Continuous. Otóż pierwszy z nich podkreśla rezultat czynności, podczas gdy drugi koncentruje się na samym procesie i czasie trwania. Dodatkowo czasowniki statyczne występują głównie w formie Present Perfect Simple, co stanowi ważny wyjątek od reguły.
Określniki czasu takie jak „for”, „since”, „lately” czy „recently” odgrywają istotną rolę w poprawnym stosowaniu tego czasu. „For” używamy z okresami czasu, natomiast „since” wskazuje konkretny punkt początkowy.
Opanowanie czasu Present Perfect Continuous wymaga praktyki, jednak świadomość jego zastosowań znacząco ułatwia efektywną komunikację w języku angielskim. Kiedy zaczniemy zwracać uwagę na kontekst wypowiedzi, wybór między formą prostą a ciągłą stanie się dużo bardziej intuicyjny.
Jeśli chcesz perfekcyjnie nauczyć się języka angielskiego, zapraszamy na nasze kursy online. Prowadzimy zajęcia angielskiego dla dorosłych, w tym angielski ogólny, angielski biznesowy, angielski zawodowy oraz angielski w pracy. Prowadzimy również zajęcia angielskiego dla dzieci i młodzieży – korepetycje z angielskiego, a także kursy przygotowujące do matury z angielskiego i egzaminu ósmoklasisty z angielskiego.
